تاثیر مقدار و زمان مصرف کود نیتروژن بر عملکرد و کارایی مصرف کود در ذرت

به منظور بررسی تاثیر مقدار و زمان مصرف نیتروژن در مراحل مختلف رشد بر عملکرد دانه، برخی خصوصیات زراعی و کارآیی مصرف نیتروژن، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1388 اجرا شد. کود نیتروژن با چهار سطح (صفر، 75، 150 و 225 کیلوگرم در هکتار) در کرت های اصلی، زمان مصرف کود نیتروژن در سه سطح (3/1 زمان کاشت + 3/1 8 تا10 برگی + 3/1 ظهور گل تاجی، 2/1 زمان کاشت + 2/1 ظهور گل تاجی و 2/1 کاشت + 4/1 8 تا10 برگی+ 4/1 ظهور گل تاجی) در کرت های فرعی قرار گرفتند. انباشت ماده خشک کل در تمامی ترکیبات تیماری ، به آهستگی تا دریافت 300-400 درجه روز-رشد بعد از کاشت روند صعودی داشت و سپس به طور سریعی تا 850-900 درجه روز-رشد افزایش یافت و از 900 درجه روز-رشد تا رسیدگی، به اهستگی بواسطه افزایش پیری برگ ها و کاهش سطح برگ کاهش یافت. بیشترین میزان انباشت ماده خشک کل در کرت هایی مشاهده گردید که مقدار 225 کیلوگرم کود نیتروژن به صورت تقسیط مساوی در سه مرحله 3/1 زمان کاشت + 3/1 8 تا10 برگی + 3/1 ظهور گل تاجی به کار برده شد. روند مشابهی نیز در سرعت رشد محصول و سرعت رشد نسبی براورد گردید. افزایش در مقدار کود نیتروژن به طور معنی داری شاخص سطح برگ را افزایش داد. بیشترین مقدار آن در بالاترین سطح از کود نیتروزنی در صورت تقسیط مساوی کود در سه مرحله 3/1 زمان کاشت + 3/1 8 تا10 برگی + 3/1 ظهور گل تاجی با دریافت 850-900 درجه روز-رشد و کمترین مقدار آن در پایین ترین سطح از کود نیتروزنی در صورت تقسیط مساوی کود در دو مرحله 2/1 زمان کاشت + 2/1 در مرحله ظهور گل تاجی براورد گردید که در مقایسه با عدم مصرف کود، 5/23 درصد افزایش نشان می داد. نتایج نشان داد که فیلوکرون، فاصله زمانی بین ظهور دو برگ بالغ متوالی، تحت تاثیر مقدار، زمان مصرف و اثر متقابل این دو قرار دارد. افزایش مقدار نیتروژن منجر به کاهش فیلوکرون و افزایش سرعت ظهور برگ شد. بین زمان های مصرف نیتروزن نیز از این نظر تفاوت های معنی داری وجود داشت. سرعت ظهور برگ ها در صورت تقسیط مساوی کود در سه مرحله 3/1 زمان کاشت + 3/1 8 تا10 برگی + 3/1 ظهور گل تاجی بیشتر از دیگر زمان های مصرف بود. بالاترین سرعت ظهور برگ و نیز کوتاه ترین زمان برای فیلوکرون به ترکیب تیماری مصرف 225 کیلوگرم نیتروژن به صورت تقسیط مساوی کود در سه مرحله 3/1 زمان کاشت + 3/1 8 تا10 برگی + 3/1 ظهور گل تاجی تعلق داشت. مقدار، زمان و اثر متقابل این دو عامل بر روی عملکرد و اجزای عملکرد دانه معنی دار شد. حداکثر عملکرد دانه (6/7928 کیلوگرم در هکتار) به ترکیب تیماری مصرف 225 کیلوگرم نیتروژن به صورت 3/1 زمان کاشت + 3/1 8 تا10 برگی + 3/1 ظهور گل تاجی تعلق داشت. اثر ترکیب تیماری مقدارکود در زمان های مختلف مصرف آن بر کارایی مصرف کود معنی دار شد. حداکثرکارایی (16/31 کیلوگرم بر کیلوگرم ) مربوط به کرت هایی بود که مقدار 75 کیلوگرم نیتروژن به صورت 3/1 زمان کاشت + 3/1 8 تا10 برگی + 3/1 ظهور گل تاجی، و حداقل آن (41/19کیلوگرم بر کیلوگرم ) مربوط به کرت هایی می شد که مقدار 225 کیلوگرم نیتروژن به صورت تقسیط مساوی در دو مرحله 2/1 زمان کاشت + 2/1 در مرحله ظهور گل تاجی به کار برده شد. بنابراین، به نظر می رسد که به منظور دستیابی به حداکثر عملکرد دانه و دیگر شاخص های رشد مانند بیوماس کل و سرعت رشد محصول از سطح کودی 225 کیلوگرم در هکتار و به صورت تقسیط مساوی کود در سه مرحله 3/1 زمان کاشت + 3/1 8 تا10 برگی + 3/1 ظهور گل تاجی در شرایط اقلیمی اردبیل استفاده شود.